Haydi Çocuklar Doğaya!

 Günümüzde şehir ve ilçelerde büyüyen çocukların doğayla temas imkanları son derece kısıtlı. Çocuklarımız artık bitkileri, böcekleri, çiftlik hayvanlarını, kurbağaları, dereleri, sadece kitaplarda ya da televizyonda görüyor, yediklerinin nereden geldiği hakkında bile bir şey bilmiyorlar. Ne yazık ki eğitim sistemimiz de kapalı mekanlarda, soyut kavramların öğretilmesine dayalı. Yeni kuşaklar için doğa giderek uzak ve soyut bir kavrama dönüşüyor. Çocuklarımızın zamanlarının çoğunu kapalı mekanlarda, elektronik aletlerle geçirmesinin birçok fiziksel ve psikolojik rahatsızlığı (örneğin obezite, hiperaktivite, kaygı bozuklukları, depresyon, uyum sorunları, şiddet eğilimleri) tetikleyen ya da ağırlaştıran bir etken olduğu artık biliniyor. Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar şu gerçeği açıkça ortaya koyuyor: Doğasızlaşmanın çocuklarımıza bedeli çok ağır. Aynı gerçeği pozitif yönden ifade edersek: Doğayla temas çocuklarımıza iyi gelir:

• Doğa çocuklarımızın fiziksel sağlığını geliştirir (Grahn ve arkadaşları, 1997)
• Doğadaki etkinlikler çocuklarımızın yaratıcılığını geliştirir (Chawla 2002).
• Doğayla temas, dikkat eksikliği-hiperaktivite sendromunu da içeren birçok rahatsızlığa karşı sağaltıcı etki gösterir (Kaplan ve Kaplan 1989, Grahn ve arkadaşları 1997, Wells 2000, Taylor, Kuo ve Sullivan 2001).
• Doğadaki serbest etkinlikler çocukları stresten uzaklaştırır, sarsıcı deneyimler yaşamış çocuklar için psikolojik koruma sağlar (Wells 2000)
• Doğa çocukların özgüvenini artırır, okuldaki başarılarını ve çevreleriyle uyumlarını destekler (American Institutes for Research, 2005, Louv 2008).

Çocukların doğadan ve kırsal yaşamdan kopuşları yalnızca toplumun değil, doğanın da geleceğini tehdit ediyor. Yani doğanın da çocuklara ihtiyacı var: Doğa koruma konusunda öncü görevler üstlenmiş yetişkinlerin, çocukluklarında doğayla yakın temas içinde olduğu ortaya konmuştur (Wells ve Lekies 2006). Bu bilginin ışığında, gezegenin doğal mirasının korunabilmesi için çocuklarla doğa arasındaki ilişkinin onarılması daha da büyük önem kazanıyor. Dünyanın çeşitli ülkelerinde çocuklara doğa deneyimleri sunmaya yönelik programların sayısı giderek artıyor. Başlıca örnekler arasında, A.B.D.’de Earth Discovery Institute (www.earthdiscovery.org), Pali Institute (www.paliinstitute.com) ve Islandwood (www.islandwood.org), Avrupa’da ise Foundation for Environmental Education in Europe’un (FEEE) desteklediği çok sayıda girişim sayılabilir. Özellikle Richard Louv’un Last Child in the Woods (Tübitak Popüler Bilim Yayınları’ndan ‘Doğadaki Son Çocuk’ adıyla çevirisinin 2010 yılı içinde yayınlanması bekleniyor) kitabı ile birlikte, başta A.B.D. olmak üzere birçok ülkede Çocukları evde tutmayın! kampanyaları başlatıldı (bkz. Children and Nature Network - www.childrenandnature.org). 

Kaynakça 

Chawla, L. (2002) Growing Up in an Urbanising World. London: UNESCO. 

Faber Taylor, A., Kuo, F. & Sullivan, W. (2002) “Views of nature and self-discipline: Evidence from inner city children.” Journal of Environmental Psychology 22: 49-63. 

Grahn, P., Martensson, F., Lindblad, B., Nilsson, P., & Ekman, A. (1997) “Ute på dagis.” Stad and Land 145. Håssleholm, Sweden: Nora Skåne Offset 

Kaplan, Rachel, and Stephen Kaplan. (1989) The Experience of Nature: A Psychological Perspective. New York: Cambridge University Press. 

Louv, R. (2005/2008). Last Child in the Woods: Saving Our Children from Nature-Deficit Disorder. Chapel Hill, NC: Algonquin Books of Chapel Hill. 

Sobel, D. (1996). Beyond Ecophobia: Reclaiming the Heart in Nature Education. Orion Society (Ekofobi’yi Aşmak: Doğa Eğitiminde Kalbin Yeniden Kazanılması). 

Taylor A. F, Kuo F ve Sullivan W. C. (2001). Coping with add: The Surprising Connection to Green Play Settings . Environment and Behavior, Vol. 33, No. 1, 54-77. 

Wells, N. (2000) “At Home with Nature: Effects of ‘greenness’ on children’s cognitive functioning.” Environment and Behavior 32 (6): 775-795. 

Wells, N. M. & Lekies, K. S. (2006). Nature and the life course: Pathways from childhood nature experiences to adult environmentalism. Children, Youth and Environments 16(1), 1-24. 

Wells, N., and Evans, G. (2003). Nearby Nature: A Buffer of Life Stress among Rural Children. Environment and Behavior, Vol. 35, No. 3, 311-330 (2003).